ΚΩΔΙΚΑΣ ΔΙΕΥΘΕΤΗΣΗΣ ΟΦΕΙΛΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΟΧΗΣ ΔΕΥΤΕΡΗΣ ΕΥΚΑΙΡΙΑΣ

 

Δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης ο Νόμος 4738/2020 «Ρύθμιση οφειλών και παροχή δεύτερης ευκαιρίας και άλλες διατάξεις». Ο νέος νόμος περιέχει εξ’ ολοκλήρου νέα ρύθμιση για τη διαδικασία της πτώχευσης, ασφαλιστικές, φορολογικές και εργασιακές διατάξεις.

Με τον νόμο αυτό αναμορφώνεται εκ βάθρων το πλαίσιο αντιμετώπισης της οικονομικής αδυναμίας συλλογικής ικανοποίησης των πιστωτών και απαλλαγής από χρέη κάθε προσώπου, φυσικού ή νομικού, το οποίο αναλαμβάνει οικονομική δραστηριότητα, ανεξαρτήτως του αν η δραστηριότητα αυτή είναι επιχειρηματική ή όχι. Εξαιρούνται μόνο φορείς του Δημοσίου και χρηματοδοτικά ιδρύματα για τα οποία προβλέπονται ειδικές διαδικασίες αφερεγγυότητας. Το νέο αυτό πλαίσιο προβλέπεται να αντικαταστήσει όλα τα επιμέρους εργαλεία ρύθμισης οφειλών που υπάρχουν σήμερα όπως είναι ο νόμος Κατσέλη για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά, η προστασία της πρώτης κατοικίας και, για τους ελεύθερους επαγγελματίες, ο εξωδικαστικός μηχανισμός και ο πτωχευτικός κώδικας.

Με τον νέο αυτό νόμο διασφαλίζεται ότι βιώσιμες επιχειρήσεις και οι επιχειρηματίες που αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσχέρειες θα έχουν πρόσβαση σε αποτελεσματικά εθνικά πλαίσια προληπτικής αναδιάρθρωσης τα οποία θα τους επιτρέψουν να συνεχίσουν τη λειτουργία τους· ότι οι έντιμοι αφερέγγυοι ή υπερχρεωμένοι επιχειρηματίες θα μπορούν να απαλλάσσονται πλήρως από τα χρέη τους μετά από εύλογο διάστημα που θα τους προσφέρει μια δεύτερη ευκαιρία, καθώς και ότι θα βελτιωθεί η αποτελεσματικότητα των διαδικασιών αναδιάρθρωσης, αφερεγγυότητας και απαλλαγής από το χρέος, ιδίως περιορίζοντας τη διάρκειά τους.

 Περαιτέρω, κρίσιμο ρόλο στο όλο πλαίσιο αποκτά η δυνατότητα όλων των φυσικών προσώπων να απαλλαγούν από χρέη εντός τριετίας από την κήρυξη της πτώχευσης, εκτός αν ελέγχονται για δόλιες ενέργειες ή αρνούνται να συνεργαστούν με τα όργανα της πτώχευσης. Μάλιστα, στην περίπτωση που τα φυσικά πρόσωπα που πτωχεύουν εισφέρουν στην πτωχευτική περιουσία στοιχεία σημαντικής αξίας, όπως λ.χ. την κύρια κατοικία τους, η απαλλαγή επέρχεται ταχύτερα, μετά την πάροδο ενός έτους από την κήρυξη της πτώχευσης.

Το νέο πλαίσιο ενσωματώνει όλες τις διαδικασίες που αποσκοπούν είτε στην πρόληψη και αποφυγή της αφερεγγυότητας είτε στην αντιμετώπισή της. Τα βασικά του χαρακτηριστικά είναι η απλοποίηση των διαδικασιών για την επιτάχυνσή τους, η αξιοποίηση της ψηφιοποίησης με την δημιουργία ηλεκτρονικού Μητρώου Φερεγγυότητας, ενώ οι πλειστηριασμοί γίνονται επίσης ηλεκτρονικά με χρήση της πλατφόρμας e-auction για τη διασφάλιση της μεγαλύτερης δυνατής διαφάνειας και δημοσιότητας.

Στην αποφυγή της αφερεγγυότητας των πολύ μικρών και μικρών επιχειρήσεων («ΠΜΜΕ») αναμένεται να συμβάλει ειδικότερα η διαδικασία του εξωδικαστικού συμβιβασμού, μια εμπιστευτική διαδικασία μεταξύ των χρηματοδοτικών φορέων, του Δημοσίου και των Φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης που αναμένεται να διευκολύνει τη γρήγορη διαμόρφωση προτάσεων προς οφειλέτες για την αναδιάρθρωση του δανεισμού τους προς τους φορείς που συμμετέχουν στη συγκεκριμένη διαδικασία. Μεταξύ άλλων, παρέχεται η δυνατότητα διαμόρφωσης προτάσεων αναδιάρθρωσης βάσει αυτοματοποιημένου εργαλείου που θα δεσμεύει το σύνολο των πιστωτών των ΠΜΜΕ που συμμετέχουν στην ηλεκτρονική πλατφόρμα, μέσω της οποίας διεξάγεται η διαδικασία του εξωδικαστικού συμβιβασμού. Η διαδικασία αυτή είναι πλήρως εξωδικαστική και δεν προβλέπεται οποιοδήποτε ένδικο βοήθημα ή δικονομικό δικαίωμα.

Η διαδικασία του εξωδικαστικού συμβιβασμού που είναι διαθέσιμη σε κάθε είδους οφειλέτη (νομικά και φυσικά πρόσωπα, επιχειρήσεις και καταναλωτές) αποτελεί το πρώτο ανάχωμα για την πρόληψη της οικονομικής αδυναμίας. Σε περιπτώσεις πιθανής αφερεγγυότητας είτε μεγαλύτερων επιχειρήσεων είτε οφειλετών για την βιωσιμότητα των οποίων απαιτούνται παρεμβάσεις πέραν της διαγραφής απαιτήσεων ή και του διακανονισμού τους, διατίθεται το προληπτικό πλαίσιο της εξυγίανσης. Ειδική μέριμνα έχει ληφθεί για την συμμετοχή του Δημοσίου και των Φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης στις συμφωνίες εξυγίανσης, με τη ρητή πρόβλεψη κανόνων και κριτηρίων για τη συναίνεσή τους, ενώ επίσης παρέχονται οι απαραίτητες διευκρινίσεις για την προστασία δικαιωμάτων των εργαζομένων σε επιχειρήσεις που εξυγιαίνονται.

Η διευκόλυνση της απαλλαγής των επιχειρηματιών από τα χρέη τους αποτρέπει τον αποκλεισμό τους από την αγορά εργασίας και τους προσφέρει τη δυνατότητα να κάνουν ένα νέο επιχειρηματικό ξεκίνημα, διδασκόμενοι από τις εμπειρίες του παρελθόντος. Αντιστοίχως σημαντική είναι και η απαλλαγή των λοιπών οφειλετών από τα χρέη τους, καθώς τους επιτρέπει την κοινωνική και οικονομική επανένταξη χωρίς το βάρος οφειλών στις οποίες αδυνατούν να ανταπεξέλθουν.

Αναλυτικότερα ως προς τις νέες διατάξεις, δικαίωμα στην πτώχευση έχει ένας οφειλέτης που βρίσκεται σε παύση πληρωμών, δηλαδή όταν δεν καταβάλλει ληξιπρόθεσμες οφειλές σε ύψος 40% των συνολικών υποχρεώσεων προς τον αντίστοιχο φορέα για περίοδο 6 μηνών τουλάχιστον και η οφειλή του υπερβαίνει το ποσό των 30.000€. Για την υπαγωγή στην ρύθμιση, εκτός από την ακίνητη και κινητή περιουσία θα λαμβάνονται υπόψη και τα εισοδήματα του οφειλέτη προκειμένου να ενταχθεί, και ειδικότερα, το μέρος του ετήσιου εισοδήματος που υπερβαίνει τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης. Η ρύθμιση αυτή δίνει κίνητρο στον πτωχό να εργάζεται και να δημιουργήσει μεταπτωχευτική περιουσία, που θα οδηγήσει γρηγορότερα στην πτωχευτική απαλλαγή του.

 Η αίτηση για την εξωδικαστική ρύθμιση οφειλών, θα υποβάλλεται από τον οφειλέτη ηλεκτρονικά, στην Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους, με τη χρήση της σχετικής ηλεκτρονικής πλατφόρμας. Παρέχεται επιδότηση των δανείων 1ης κατοικίας για τα ευάλωτα νοικοκυριά, στο στάδιο της συνολικής ρύθμισης οφειλών, έτσι ώστε να διασώσουν το σπίτι τους, συμπεριλαμβανομένων και όσων έχουν λάβει επιχειρηματικά δάνεια με εγγύηση την 1η κατοικία τους. Ως προς τον μηχανισμό προστασίας πρώτης κατοικίας προβλέπεται πλέον μια διαδικασία μεταβίβασης της κυριότητας του ακινήτου σε φορέα ειδικού σκοπού και την εκ νέου μίσθωση -του ιδίου ακινήτου- από τον οφειλέτη, ο οποίος με αυτόν τον τρόπο διατηρεί το δικαίωμα οίκησης για διάστημα δώδεκα ετών, με τις μηνιαίες καταβολές του από την μίσθωση να γίνονται προς εξόφληση της οφειλής.

Με τον νέο πτωχευτικό κώδικα παρέχεται ένα κίνητρο επαναφοράς στη συνέπεια κάλυψης όλων των υποχρεώσεων, ενώ παράλληλα παύει η υπερχρέωση διαρκείας, η διαιώνιση δηλαδή των χρεών και στην επόμενη γενιά. Πρόκειται για ένα νομοθέτημα αναλυτικό, που προφανώς και χρήζει αποσαφηνίσεων και βελτιώσεων σε ζητήματα, και που απαιτεί προσοχή σε όλα τα βήματα και βοήθεια από εξειδικευμένο νομικό παραστάτη.