Ακάλυπτη Επιταγή

Με τη σφράγιση της επιταγής από την τράπεζα, λόγω έλλειψης διαθεσίμων κεφαλαίων για την κάλυψη της αξίας της στο λογαριασμό του εκδότη, η επιταγή αναγγέλλεται από το υποκατάστημα στον Τειρεσία και ο εκδότης της εισάγεται απευθείας στη λίστα του. Η ως άνω εγγραφή του εκδότη της επιταγής στον Τειρεσία, γίνεται απευθείας γνωστή σε όλες της τράπεζες. Οι Τράπεζες μόλις λάβουν γνώση της σφράγισης παύουν τη χορήγηση οποιαδήποτε πίστωσης στον εκδότη της επιταγής.

Στο σημείο αυτό πρέπει να τονιστεί ότι σε δεινή θέση βρίσκεται ο ανυποψίαστος ενδιάμεσος οπισθογράφος κάποιας επιταγής, ο οποίος, αναγκάζεται να πληρώσει την επιταγή προς εκτέλεση της διαταγής πληρωμής, ενώ έχει αποπληρώσει την οφειλή του, προκειμένου να αποφύγει την καταχώρισή του στον Τειρεσία. Ας δουμε καταρχας  τι είναι η επιταγή. Επιταγή είναι το αξιόγραφο με το οποίο ο εκδότης του εγγράφου δίνει εντολή στον πληρωτή (πιστωτικό ίδρυμα) να πληρώσει στο όνομα του πρώτου ένα ορισμένο χρηματικό ποσό στον κομιστή της. 

Η επιταγή κατ’ αρχήν χρησιμεύει ως όργανο πληρωμής, σε αντίθεση με τη συναλλαγματική (και το γραμμάτιο εις διαταγήν) που χρησιμεύει ως όργανο παροχής πιστώσεως. Ωστόσο, παρατηρώντας τις ελληνικές συναλλαγές τα τελευταία χρόνια, εύλογα διερωτάται κανείς αν η επιταγή εξακολουθεί ακόμη να είναι κυρίως μέσο πληρωμής, καθώς όλο και πιο συχνά χρησιμοποιείται ως μέσο παροχής και κυκλοφορίας πίστεως. Αναλυτικότερα, οι συναλλασσόμενοι, στηριζόμενοι στο γεγονός ότι η επιταγή επιτρέπεται να μεταχρονολογείται, εκδίδουν όλο και πιο συχνά επιταγές μεταχρονολογημένες. Με τον τρόπο αυτό παρατείνουν κατά βούληση το οκταήμερο στο οποίο κατά νόμο πρέπει να εμφανισθεί η επιταγή προς πληρωμή (άρθρο 29 παρ. 1 ν. 5960/1933).

       

          Η επιταγή για να έχει ισχύ, πρέπει να περιέχει:

• την ονομασία «επιταγή»
• την απλή και καθαρή εντολή πληρωμής ορισμένου ποσού
• το όνομα εκείνου, ο οποίος οφείλει να πληρώσει (ανώνυμη τραπεζική εταιρεία- πληρωτής)
• τον τόπο της πληρωμής
• τη χρονολογία και τον τόπο έκδοσης της επιταγής
• την υπογραφή του εκδίδοντος την επιταγή (εκδότη)

Υπάρχουν επιταγές ονομαστικές (αμεταβίβαστες) και εις διαταγήν (μεταβιβαστές). Η μεταβίβαση της επιταγής γίνεται συνήθως με οπισθογράφηση (υπογραφή στο πίσω μέρος της). Ο οπισθογράφος ευθύνεται για την πληρωμή της επιταγής από κοινού με τον εκδότη.

Την επιταγή την εμφανίζει προς πληρωμή ΜΟΝΟ ο νόμιμος κομιστής. Στην επιταγή στον κομιστή, νόμιμος κομιστής είναι ο απλός κάτοχος. Στην επιταγή εις διαταγήν, νόμιμος κομιστής είναι ο κάτοχος που στηρίζει το δικαίωμά του σε αδιάκοπη σειρά οπισθογραφήσεων. Η επιταγή πρέπει να εμφανισθεί προς πληρωμή σε προθεσμία οκτώ ημερών από την χρονολογία έκδοσής της. 

Ακάλυπτη είναι η επιταγή που δεν πληρώθηκε, επειδή δεν υπάρχουν ίδια διαθέσιμα κεφάλαια του εκδότη ή σε περίπτωση πρόωρης ανακλήσεως της επιταγής, παρά την ύπαρξη επαρκούς υπολοίπου (περίπτωση που κατά τη νομολογία του Αρείου Πάγου επισύρει και ποινικές κυρώσεις σε βάρος του εκδότη). Η έκδοση ακάλυπτης επιταγής δημιουργεί αστική και ποινική ευθύνη σε βάρος του εκδότη. 

1) Ποινική Ευθύνη

Το άρθρο 79, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 1 ν.δ. 1325/1972, θεσπίζει ως ποινικό αδίκημα την έκδοση ακάλυπτης επιταγής για την διάπραξη του οποίου μάλιστα αρκεί ο ενδεχόμενος δόλος. Η ποινική δίωξη μάλιστα ασκείται μόνον ύστερα από έγκληση του κομιστή της επιταγής που δεν πληρώθηκε. Αναλυτικότερα, ο κομιστής της επιταγής, ενδιάμεσος ή και τελευταίος, δύναται να υποβάλλει κατά του εκδότη της έγκληση στον αρμόδιο Εισαγγελέα Πλημμελειοδικών εντός σύντομης προθεσμίας από τη σφράγισή της. Με την έγκληση, δεν επιδιώκεται η είσπραξη του ποσού της επιταγής, αλλά η ποινική τιμωρία του εκδότη της.

2) Αστική Ευθύνη

Ο δικαιούχος αξίωσης ακαλύπτου επιταγής μπορεί να διεκδικήσει την ικανοποίησή του είτε υποβάλλοντας αίτηση για έκδοση διαταγής προς πληρωμή, είτε ασκώντας αγωγή αποζημίωσης λόγω αδικοπραξίας, είτε τέλος ασκώντας αγωγή αδικαιολογήτου πλουτισμού:

2.α) Διαταγή Πληρωμής 

Η διαδικασία έκδοσης διαταγής προς πληρωμή έχει ως σκοπό να αποκτήσει ο κομιστής της επιταγής, με μια απλή, ταχεία και ολιγοδάπανη διαδικασία και μάλιστα χωρίς ακρόαση του αντιδίκου, ένα "όπλο" στα χέρια του με το οποίο στο μέλλον μπορεί να διεκδικήσει τα χρήματά του. Η διαταγή πληρωμής εκδίδεται ύστερα από αίτηση που υποβάλλεται στο αρμόδιο Δικαστήριο.

2.β) Αγωγή αποζημίωσης λόγω αδικοπραξίας

Εναλλακτικά, δύναται να γίνει άσκηση αγωγής αποζημίωσης από την αδικοπραξία της έκδοσης ακάλυπτης επιταγής, δηλαδή απαγγελία από το αρμόδιο Δικαστήριο προσωπικής κράτησης κατά του εκδότη της επιταγής, ως μέσο εκτέλεσης της απόφασης που θα εκδοθεί, χρονικής διάρκειας ανάλογα με το ποσό της ακάλυπτης επιταγής.

  

2.γ) Αγωγή αδικαιολόγητου πλουτισμού

Επειδή η επιταγή χρησιμεύει ως μέσο πληρωμής, η παραγραφή των αξιώσεων που απορρέουν απ’ αυτή είναι πολύ σύντομη. Σε περίπτωση λοιπόν που παρήλθε η προθεσμία κατά την οποία ο κομιστής δικαιούται να διεκδικήσει τα χρήματά του, επειδή δεν την εμφάνισε έγκαιρα στην Τράπεζα, έχει δικαίωμα να ασκήσει αγωγή αδικαιολογήτου πλουτισμού.